واجب است میت مسلمان را پس از پاک کردن و شستن بدن او از آلودگی‌ها و نجاست‌ها به ترتیب سه غسل دهند.
نخست: غسل با آب مخلوط به سدر:
اندکی سدر در آب غسل ریخته به حدی که آب مضاف نشود نخست با آن آب سر و گردن و بعد سمت راست و سپس سمت چپ را غسل دهند.
دوم: آب مخلوط با کافور:
اندکی کافور با آب غسل مخلوط می‌شود به گونه‌ای که آب مضاف (آب کافور) نشود به همان ترتیب غسل داده می‌شود.
سوم: آب خالص:
با آب خالص برای سومین بار بدن میت غسل داده می‌شود و غسل‌های بدن میت تمام می‌شود.
چگونگی واجب شدن ویرایش
اگر انسان (به ویژه پزشکان و پرستاران و کارمندان بخش‌های مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها) بدن انسان مرده‌ای را که سرد شده و غسل داده شده نیست لمس و مس کنند و حتی جایی از بدن خود را به بدن او برسانند باید غسل «مس میت» کنند.
شرایط واجب شدن ویرایش
اگر بدن شخص زنده‌ای به بدن انسان مرده‌ای برخورد کند، با چند شرط بر او غسل مس میّت لازم می‌شود، این شرایط عبارتند از:
آن جسد، جسد شهید نباشد (شهیدی که غسل ندارد).[۲]
کسی که کشتن او به خاطر رجم یا قصاص واجب شده و قبلاً خودش غسل کرده نباشد.[۳]
بچه سقط شده‌ای نباشد که هنوز چهار ماهش تمام نشده‌است.[۴]
بدن میّت سرد شده باشد.[۵]
بدن میّت را غسل نداده باشند؛ یعنی سه غسلش تمام نشده باشد.[۶]
موی خود را به بدن میّت و همچنین بدن یا موی خود را به موی میّت نرسانده باشد در غیر اینصورت غسل لازم ندارد.
اگر از انسان عضوی جدا شده، بایستی هم گوشت و هم استخوان با هم باشد، اگر قسمتی از بدن کسی از او جدا شود یا خود او مرده‌است یا زنده، اگر مرده باشد یا بدنش را غسل داده‌اند یا نداده‌اند، اگر مرده باشد و بدنش را غسل داده باشند، که لمس آن عضو غسل ندارد، و اگر از مرده‌ای باشد که هنوز بدنش را غسل نداده‌اند، یا آن عضو از اعضایی است که اگر متصل هم بود و مسح می‌شد، غسل مس میّت لازم نبود (مانند موها)، یا از اعضای دیگر است، اگر صورت اول باشد(موها) غسل لازم نیست و اگر صورت دوم باشد، غسل مسّ میّت لازم است و اگر قسمت جدا شده، از انسانی باشد که خود زنده‌است، سه صورت دارد: یا گوشت تنهاست و یا استخوان تنها (مانند دندان) و یا گوشت و استخوان هر دو با هم است که در صورت سوم مسّ آن غسل دارد و اما دو صورت قبل غسل مسّ میّت ندارد.[۷]
چگونگی انجام ویرایش
غسل مس میت را به دو صورت می‌توان انجام داد:
اول: ترتیبی
دوم: ارتماسی
در غسل ارتماسی باید بدن پاک باشد ولی در غسل ترتیبی پاک بودن تمام بدن لازم نیست و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتی را پیش از غسل دادن آن قسمت آب بکشد کافی است.
غسل ترتیبی ویرایش
در غسل ترتیبی باید به نیت غسل، نخست سر و گردن، و سپس نیمهٔ راست بدن از گردن تا کف پا و دست راست و بعد نیمهٔ چپ بدن از گردن تا کف پا و دست چپ را بشوید.
غسل ارتماسی ویرایش
در غسل ارتماسی باید آب در یک لحظه، تمام بدن را بگیرد. پس اگر به نیت غسل ارتماسی در آب فراوانی مانند استخر فرو رود.
مسأله 1: یکى از خونهایى که از زن خارج مى شود، خون « استحاضه » است. و زن را در این هنگام « مُستحاضه » مى گویند.
مسأله2: خون استحاضه در بیشتر اوقات زردرنگ و سرد است، بدون فشار و سوزش بیرون مى آید و غلیظ نیست، ولى ممکن است گاهى سیاه یا سرخ، گرم و غلیظ باشد و با فشار و سوزش بیرون آید.
مسأله 3: استحاضه سه قسم است: قلیله، متوسّطه و کثیره.
1 - استحاضه قلیله: یعنى خون فقط روى پنبه اى را که زن داخل فرج مى نماید، آلوده کند و در آن فرو نرود.
2 - استحاضه متوسطه: خون در پنبه فرو رود، اگرچه در یک گوشه آن باشد، ولى از پنبه به دستمالى که معمولا زنها براى جلوگیرى از ریزش خون مى بندند، نرسد.
3 - استحاضه کثیره: خون، در پنبه فرو رود و به دستمال نیز برسد.
احکام نفاس
مسئله 400- از وقتى که اوّلین جزء بچّه از شکم مادر بیرون مىآید چه زایمان طبیعى باشد یا غیر طبیعى (سزارین)، خونى که زن مىبیند، اگر پیش از ده روز یا سر ده روز قطع شود، خون نفاس است. و زن را در حال نفاس، «نُفَساء» مىگویند.
مسئله 401- خونى که زن پیش از بیرون آمدن اوّلین جزء بچّه مىبیند، نفاس نیست.
مسئله 402- لازم نیست که خلقت بچّه تمام باشد، بلکه اگر خون بستهاى هم از رحم زن خارج شود و خود زن بداند، یا یک نفر قابله بگوید که اگر در رحم مىماند انسان مىشد، خونى که مىبیند نفاس است.
مسئله 403- ممکن است خون نفاس یک آن بیشتر نیاید، ولى بیشتر از ده روز نمىشود.
مسئله 404- هرگاه شک کند که چیزى سقط شده یا نه، یا چیزى که سقط شده اگر مىماند انسان مىشد یا نه، لازم نیست وارسى کند، و خونى که از او خارج مىشود شرعاً نفاس نیست.
مسئله 405- کارهایى که بر حائض حرام است، بر نُفَساء هم حرام است، و آنچه بر حائض، واجب و مستحب و مکروه است، بر نُفَساء نیز چنین است.
مسئله 406- وقتى زن از خون نفاس پاک شد، باید غسل کند و عبادت‌هاى خود را به جا آورد. واگر دوباره خون ببیند چنانچه روزهایى که خون دیدهبا روزهایى که در وسط پاک بوده، روى هم ده روز یا کمتر باشد، تمام آن نفاس است.
مسئله 407- اگر زن از خون نفاس پاک شود و احتمال دهد که در باطن خون هست باید خود را وارسى کند که اگر پاک است براى عبادت‌هاى خود غسل نماید.
مسئله 408- خون نفاس زن، چنانچه در حیض عادت دارد به اندازه روزهاى عادت او نفاس و بقیه استحاضه است و اگر عادت ندارد تا ده روز نفاس و بقیه استحاضه مىباشد، و بهتر است کسى که عادت دارد از روز بعد از عادت و کسى که عادت ندارد بعد از روز دهم تا روز هیجدهم زایمان، کارهاى استحاضه را به جا آورد و کارهایى را که بر نفساء حرام است ترک کند.
مسئله 409- نفسایى که عادت حیضش کمتر از ده روز است، اگر بیشتر از روزهاى عادتش خون ببیند، باید به اندازه روزهاى عادت خود را نفاس قرار دهد، و غسل کند و عبادت‌هایش را به جا آورد و بهتر است بعد از روزهاى عادت تا ده روز کارهایى را که بر نفساء حرام است ترک، و کارهاى استحاضه را انجام دهد، پس اگر از ده روز گذشت، به اندازه روزهاى عادتش نفاس و بقیه استحاضه است، و اگر از ده روز کمتر باشد، تمام آن نفاس است.
مسئله 410- زنى که در حیض عادت دارد، اگر بعد از زاییدن تا یک ماه یا بیشتر خون ببیند به اندازه روزهاى عادت او نفاس است و ده روز از خونى که بعد از نفاس مىبیند گرچه در روزهاى عادت ماهانهاش باشد، استحاضه است، و بعد از گذشتن ده روز، اگر خونى را که مىبیند در روزهاى عادتش باشد، حیض است چه نشانه حیض را داشته باشد یا نداشته باشد و اگر در روزهاى عادتش نباشد، باید آن را استحاضه قرار دهد.
مسئله 411- زنى که در حیض عادت ندارد، اگر بعد از زایمان تا یک ماه یا بیشتر خون ببیند، ده روز اوّل آن نفاس و ده روز دوّم آن استحاضه است، و خونى که بعد از آن مىبیند، اگر نشانه حیض را داشته باشد حیض و گرنه آن هم استحاضه است.
مسئله 412- خون حیض یا نفاس اگر از مجراى غیر طبیعى خارج شود، حکم حیض و نفاس را دارد، ولى اگر شک داشته باشد که خون حیض یا نفاس است، حکم آنها را ندارد.
غسل حیض (قاعدگى)
مسأله : زمانى که خونریزى قاعدگى (رِگل) قطع شود، زن باید براى نماز و سایر کارهایى که نیاز به طهارت دارد غسل کند.
مسأله : خونریزى قاعدگى قبل از بلوغ اتفاق نمى افتد و اگر دخترى قبل از بالغ شدن خونى ببیند، حکم حیض ندارد.
مسأله : دوره قاعدگى کمتر از سه روز نیست، پس اگر جریان خون قبل از سه روز قطع شود حکم حیض ندارد.
مسأله : دوره قاعدگى بیش از ده روز طول نمى کشد و چنانچه خونریزى بیش از ده روز طول بکشد، تمام آن حکم حیض را ندارد.
مسأله : خون حیض معمولاً غلیظ، گرم و پر رنگ است و با فشار و کمى سوزش مى آید.
مسأله : در مدت قاعدگى این کارها بر زن حرام است:
* نماز و طواف کعبه.
* کارهایى که بر جنب حرام است، مانند توقّف در مسجد.
مسأله : در ایام قاعدگى نماز و روزه واجب نیست و نمازها قضا ندارد ولى قضاى روزه ها را باید بجا آورد.
مسأله : غسل حیض با غسل جنابت تفاوتى ندارد
غسل جنابت را به دو صورت می‌توان انجام داد:
اول: ترتیبی
دوم: ارتماسی
در غسل ارتماسی باید بدن پاک باشد ولی در غسل ترتیبی پاک بودن تمام بدن لازم نیست و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتی را پیش از غسل دادن آن قسمت آب بکشد کافی است.
غسل ترتیبی ویرایش
در غسل ترتیبی باید به نیت غسل، نخست سر و گردن، و سپس نیمهٔ راست بدن از گردن تا کف پا و دست راست و بعد نیمهٔ چپ بدن از گردن تا کف پا و دست چپ را بشوید.
غسل ارتماسی ویرایش
در غسل ارتماسی باید آب در یک لحظه، تمام بدن را بگیرد. پس اگر به نیت غسل ارتماسی در آب فراوانی مانند استخر فرو رود.
غسل‌های واجب هفت است:
اوّل: غسل جنابت.
دوّم: غسل حیض.
سوّم: غسل نفاس.
چهارم: غسل استحاضه.
پنجم: غسل مسّ میت.
ششم: غسل میت.
هفتم: غسلی که به واسطه نذر و قسَم و مانند اینها واجب می‌شود.
و اگر کسوف کلّی، یا خسوف کلّی شود، و مکلّف عمداً نماز آیات را نخواند تا قضا شود ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید برای قضای آن غسل کند.
